توهم توطئه

توهم توطئه ، تئوری ای است که بیشتر در سیاست و علم روانشناسی ( بیماری های اسکیزو فرنی ، پارانویا و … ) مورد بحث قرار گرفته است و ابعاد مختلفی دارد . این مسئله در جامعه امروز ( و همچنین در جامعه و مخاطبان هیپ هاپ ) ، در سطوح و شدت و ضعف مختلفی دیده می شود و همین امر باعث شد در این باره دست نوشته ای ارائه دهم . در این متن قرار نیست به این تئوری در موارد بالا ، به آن شدتی که وجود دارد پرداخته شود ولی برای آشنایی بیشتر شما با این مبحث ، متن زیر را مطالعه بفرمایید :
” توهم توطئه، می‌تواند عوامل مختلفی داشته باشد؛ همچون ریشۀ روانشناختی، شکست و ناکامی، سرخوردگی از سیاست و … . به برخی از مهم‌ترین این عوامل اشاره می‌کنیم:

۱) ریشۀ روانشناختی:

مهم‌ترین عامل توهم توطئه، ریشۀ روانی دارد. ریشۀ روانی نیز شدت و ضعف دارد. در کسانی که شدت داشته باشد، این توهم بسیار شدید خواهد بود و در کسانی که ریشۀ روانی ضعیف باشد، این توهم کم ‌رنگ‌تر است. منشا این بیماری به «اسکیزوفرنی» باز می‌گردد که رواج فراوانی در جامعه دارد و به ‌جز پاره‌ای افرادی که این بیماری در آن‌ ها حاد است، اغلب از وجود این نوع بیماری در خود بی‌ اطلاع هستند.

حتما شما هم گاهی از اشخاص پیرامونتان شنیده‌اید که پاره‌ای اوقات ادعا می‌کنند صداهایی را می‌شنوند و یا کسانی را می‌بینند که در نظر دیگران این‌گونه ادعاها عجیب به نظر می‌رسد. شنیدن و دیدنی که این افراد ادعا می‌کنند، چیزی جز توهم نیست. ادعای ارتباط با پیشوایان معصوم(ع) و دیدن آن‌ها نیز که برخی به راحتی خوردن آب به آن دامن می‌زنند، می‌تواند ریشه در این‌گونه توهم داشته باشد.

در نوعی از این‌گونه بیماری، توهم توطئه نهفته است. این افراد همواره گمان می‌کنند دسیسه‌ای برای‌شان چیده شده است. چنین کسانی آن‌گاه که وارد حوزۀ بررسی مسائل تاریخی، سیاسی و … می‌شوند، بسته به شدت و ضعف بیماری ‌شان، دست‌های پنهان و توطئه های توهمی را در پس هر مسئله‌ای می‌بینند.

۲) شکست و ناکامی:

یکی دیگر از عوامل توطئه، شکست و ناکامی است. کسانی که در کاری با شکست و ناکامی رو‌به‌رو می‌شوند دو دسته اند: کسانی که شکست را به علل طبیعی و عادی نسبت می‌دهند و برای کامیابی خود ، تصمیم به جبران کاستی‌ های کار خود می‌گیرند.

گروه دیگری هم هستند که علل شکست و ناکامی خود را ریشه در دسیسه‌ ای می دانند که مخالفان ‌شان برای ‌شان تدارک دیده‌ اند؛ مثلا کسی که در مسابقه‌ ای شکست خورده است، به جای این‌که علت شکست را برتری حریف بداند، به توطئه‌ای نسبت می‌دهد که دیگران برایش دام گسترده‌اند. ریشۀ این عامل نیز می‌تواند به بیماری روانشناختی بازگردد، ولی علت ظاهری آن شکست و ناکامی بوده است که دامن‌ گیر شخص شده است.

۳) سرخوردگی از سیاست:

یکی دیگر از عوامل توهم توطئه، سرخوردگی سیاسی است. برخی از کسانی که وارد حوزۀ سیاست می‌شوند و در فعالیت‌های خود آرمان‌هایی را دنبال می‌کنند، گاه در دست‌یابی به آرمان‌های‌شان ناکام می‌مانند. این اشخاص، وجود دسیسه‌های پنهانی را مانع رسیدن آن‌ها به آرمان‌های‌شان می‌دانند.

این افراد به جای این‌که عوامل طبیعی و موانع عادی را در نرسیدن به آرمان‌های‌شان موثر بدانند، به دنبال یافتن توطئه‌ای می‌گردند که در برابر نرسیدن آنان به آرمان‌های‌شان گسترده شده است. البته ریشۀ این عامل نیز می‌تواند روانشناختی باشد.”

با خواندن متن بالا ، با کمی دقت متوجه می شوید که در اطرافیان شما نیز افرادی با این تفکر ، شکاکی و فرافکنی ها وجود دارند و شاید خود شما هم از این قاعده مستثنا نباشید ! کسانی که مشکلات پیش آمده را به گردن عوامل بیرونی می اندازند ، به اکثر اتفاقات ، افراد و محیط پیرامون خود بدبین هستند ، همیشه به دنبال پیدا کردن سرنخ برای اثبات این تفکر هستند و از قضا نکاتی کم و بیش منطقی هم پیدا می کنند تا درستی توهم خود را به شما ثابت کنند . در مخاطبان هیپ هاپ ما نیز این مسئله به شدت دیده می شود . جامعه ، دولت و صدا و سیمایی که همیشه به فکر نقشه کشیدن برای تخریب و از بین بردن ما هستند ، رپرهایی که در هر اثر خود به دنبال دیس کردن رقیبان و رفیقان خود هستند ، ایلومیناتی ای که سعی دارد رپرهای معروف را به سمت خود بکشد و از طریق آنها مخاطبان را اسیر عقاید خود کند ، صفحات مجازی ای که قصد ضربه زنی به اصالت هیپ هاپ ، دیگر پیج ها و صفحات ، عقاید موجود در این فرهنگ و … را دارند ؛ این ها بخشی از تفکراتی است که شاید تا حدی درست باشد ولی مطمئنا سمت و سویی افراطی به خود گرفته اند .

این نظریه ها همان طور که بالاتر به آن اشاره شد می تواند ریشه روانشناختی، شکست و ناکامی، سرخوردگی و همچنین کمبود اعتماد در جامعه ، تربیت نادرست افراد توسط خانواده و جامعه ، عدم تمرکز برروی نکات مثبت و زیبایی ها و … نیز داشته باشد .

مثالی که در این مورد می توان زد اتفاقی است که اخیرا رخ داد . بردن اسم هیچکس در کنار اسم تهی توسط مهران مدیری که بازخورد بسیاری در بین آرتیست ها و مخاطبین هیپ هاپی و غیر هیپ هاپی داشت . عده زیادی معتقد بودند که تمسخر و بی احترامی شدیدی صورت گرفته و عده ای معتقد بودند مسئله ی چندان بزرگی نبود و نباید آن حجم از واکنش ها را دربرمیگرفت . خوب است که برای نقد و بررسی اینگونه اتفاق ها جنبه های مختلفی را در نظر گرفت . شاید حقیقت این باشد که مهران مدیری فردی است با تجربه و دوست دار رپ و میخواهد نام هیچکس که از رپرهای بزرگ و تاثیرگذار ایرانی هست، بیشتر شنیده شود و سر زبان ها بیوفتد . آیا می تواند در برنامه خود بگوید ” مخاطبین عزیز سبک رپ یکی از سبک های فعال و تاثیر گذار موسیقی در ایران و جهان است و هیچکس از خوبان این سبک است و موزیک های پرمحتوایی تولید می کند . خوب است که کارهای ایشان را دنبال کنید ” ؟ خیر ! برای شناساندن این سبک و کاردرستانش ، باید در قالب برنامه خود آن ها را معرفی کند و برای آنها در ظاهر تبلیغ منفی کند و در عمل مخاطب جدید بعد از شنیدن آثار او به یکی از طرفداران این سبک تبدیل شود ! شاید احتمال درست بودن این تحلیل زیاد نباشد ولی قبل از قضاوت کامل درباره هر موضوعی بهتر است جنبه های مختلف بررسی شود و همه جنبه ها به یک اندازه شانس به حقیقت پیوستن را دارند .

وقتی از مادر ترزا در تظاهرات ضد جنگ دعوت کردند ، مخالفت کرد و گفت هیچ گاه به تظاهرات ضد جنگ نمی آید. اگر تظاهرات حمایت از صلح داشتید دعوتم کنید. اگر فرض کنیم تمام اینگونه تفکرات و توهمات منفی درست باشد ، باز هم راه مقابله با آن این نیست که اینگونه واکنش نشان دهیم و درصدد سرکوبی آنها بربیاییم ، بهتر است برای حذف دشمنان و مشکلات پیش رو خود و نکات و ابعاد مثبتمان را تقویت کنیم تا زودتر به نتیجه مطلوب برسیم .

به قلم: دانی آل
منبع: تلنگر